Plazma Proteinleri- AG-11

Molekül Ağırlıklarına Göre Stres Proteinlerinin Sınıflandırılması:

Adı	Kütlesi (KD)	Bulunduğu yer	Özellikleri
Ubikuitin	8	Sitozol	Lizozomal olmayan proteinlerin yıkılımı
Hsp 10	10	Mitokondri	Hsp için kofaktör
Hsp 32	32	Sitoplazma	Hem yıkılımı (Hem oksijenaz-1)
P glikoprotein		Membran	Transport proteini
Kristalin		Lens	İnsulin ve kristalin agregasyonu önlenmesi
Enolaz		Sitoplazma
GA3PHD		Sitoplazma
RAP (Reseptör Associated Protein)	39	Endoplazmik retikulum	LDL reseptör ilişkili protein için şaperon
Kalretikulin	46	Endoplazmik retikulum	Myeloperoksidaz için moleküler şaperon
Kalneksin	46	Endoplazmik retikulum	Tiroglobulin ve bazı glikoproteinler için şaperon
Hsp 47	47	Endoplazmik retikulum	Prokollojen moleküllerinin düzenlenmesi
Hsp 56	56	Sitozol	Aromataz ve steroid hormon reseptör fonksiyonu
Hsp 60	60	Mitokondri	Moleküler şaperon
TCP 1	60	Sitozol	Moleküler şaperon
Hsp 72	72	Sitoplazma, çekirdek	Streste moleküler şaperon
Hsp 73	73	Sitoplazma, çekirdek	Sitozomal proteinlerin lizozomal yıkılımı
Grp 78 (BIP)	78	Endoplazmik retikulum	Yanlış katlanmış proteinlerin yıkılımı
Hsp 90	90	Sitoplazma, çekirdek	Steroid hormon fonksiyonu, sinyal ileti
Grp 94	94	94	Kalsiyum bağlanması
Hsp 110	110	Sitoplazma, çekirdek, nucleolus	Moleküler şaperon
Hsp 27	27	Sitoplazma	Aktin polimerizasyonunun inhibisyonu, sinyal ileti

Stres proteinlerinin fonksiyonları:

a-moleküler şaperon fonksiyonu             1-Protein sentezi

2-  Protein transportu

3-  Protein üst yapılanması 4-Stres yanıtı

b- Hormon reseptör fonksiyonu

c- Sinyal ileti fonksiyonu

                                                                                                               

Stres Proteinlerinin Klinik Önemi:                                                    

a- Hipoksi:                                                                                        

Hayvanlarla yapılan çalışmalarda, kalp ve beyinde iskemi ve reperfüzyon  sonrası stres yanıtının, hasarın derecesi ile doğrudan ilişkili olarak uyarıldığı bulunmuştur. İskemik reperfüze karaciğer örneklerinde çift dimensiyonlu elektroforez ile normal dokularda rastlanmayan iki ısı şok proteini, hsp 70 ve 89 saptanmıştır. Kalpte stres proteinlerinin koruyucu etki mekanizmasının, hipoksi ile uyarılan hücresel proteinlerin hasarını tanıma ve tamir etme şeklinde olduğu öne sürülmüştür. Stres proteinleri reaktif oksijen moleküllerinin oluşturduğu oksidan strese karşı koruyucu rol oynamaktadır. Myokard dokusunda ısı şoku ile katalazın uyarıldığı ortaya konulmuştur.      

Stres proteinlerini yüksek oranda üreten hücrelerin iskemik hasar sonrasında yaşam süresi, stres

proteinlerinin düşük olduğu hücrelerden daha uzun olmaktadır, hasarlanmış doku veya organlar

için ek bir koruma sağlayan yüksek stres proteinleri düzeyinin, cerrahi veya transplantasyon sırasında iskemi ile oluşabilecek doku hasarını azaltabileceği düşünülmektedir

b- İmmünolojik hastalıklar ve allerji:                

İmmun sistemin pek çok hastalığında bir veya daha çok sayıda stres proteininin biriktiği

gösterilmiştir.                                              

Otoimmun hastalıkların çoğu, sağlıklı dokulardaki antijenlere karşı immun sistem duyarlı hale geldiğinde ortaya çıkmaktadır, romatoid artrit, ankilozan spondilit ve SLE gibi hastalıklarda, hastanın kendi stres proteinlerine karşı antikorlar sentezlendiği gözlenmektedir, allerjide hsp proteinlerinin önemli rolleri bulunmaktadır. Isı Ig E molekülünün özellikle Fc bölgesini inaktive etmektedir. Bazofil ve mast hücrelerini membrana bağlayan Ig E aktivitesi ısı artışı ile progressif olarak  azalmaktadır.   Isı   şoku allerjenlere  hücresel  yanıtı  belirgin  olarak  uyarmaktadır. taşikininlerin ekspresyonundaki artışın allerjik rinit ve astım patogenezinde rol oynadığı kabul edilmektedir.              

Allerjide özellikle steroidlere yanıt vermeyen olgularda ısı şoku hsp proteinleri tedavi amacıyla

kullanılmaktadır. Allerjik Hastalıkların tedavisinde ilk seçilen ilaç kortikosteroidlerdir. steroidler

ve  ısı   şok   sistemi   arasında  iki  ortak  nokta  bulunmaktadır.   Steroidlerin  hsp   sentezini

düzenlemeleri ilk ortak noktayı oluşturmaktadır. D vitamini insan monositlerinde hsp sentezini

arttırmaktadır.     steroid reseptörleri yapısında hsp moleküllerinin bulunması  ikinci  ortak

noktadır, hsp 90, steroid reseptörünün DNA bağlamayan bileşenini oluşturmaktadır. Şiddetli

astımi olan bazı hastalar steroid tedaviye yanıt vermemektedirler. Astımda steroid tedavinin

hedef hücrelerinden biri olan lenfositlerde, steroid eklenmesi hsp 90 düzeylerini ve reseptör

sayısını arttırdığı gösterilmiş fakat hsp 90 düzeyleri ile steroid duyarlılığı arasında ilişki kesin

olarak belirlenememiştir.

Rekombinant DNA tekniği ile laboratuvarda üretilen çeşitli patojenlerin stres proteinlerinin aşı

olarak kullanılma potansiyeli bulunmaktadır.

d- Malignite :

Normal dokuya göre tümörler ısıya daha duyarlı olmaktadır.  Tümör eradikasyonu için

dokuların ısısını arttırmak için deney aşamasındadır. Belli bir bölgeye doğrudan ısı uygulanması

bir başka tedavi ile birlikte veya yanlız başına bazı tümörlerde regresyon sağlamaktadır. Stres

yanıtını uyaran antikanser tedavilerin, tümörü diğer tedavilere daha dirençli hale getirebileceğiöne sürülmektedir.                                            

İnsan meme hücrelerinde yüksek miktarda hsp 27 bulunmasının östrojen ve progesteron
reseptörleri ile ilişkili olduğu gösterilmiştir. Düşük kanser riskini gösterdiği öne sürülen hsp 27bulunmasının, benign meme lezyonlarında kanser riski için bir gösterge olarak kullanılabileceğidüşünülmelidir. Mide kanserlerinde ise hsp 27, negatif bir prognostik gösterge olarakdeğerlendirilmektedir.                

Yapılan çalışmalarda MDRI gen ürünü olan serum p-glikoprotein ( p-gp) stres protein düzeyiyüksekliği ile birçok antikanser ilacın hücre içi konsantrasyonunda azalma saptanmıştır.Ksenobiyotiklerin ve toksinlerin hücre dışına parçalanmasında rol oynayan p-gp, kanserdemetastazı düzenleyen sitokinlerin hücre dışına atılmasında görev yapmaktadır. Kanser
dokularında yüksek konsantrasyonda bulunan p-gp, tekrarlama olasılığının daha yüksekolduğunu ve bu hastalarda ilaç rezistansının daha sık görüldüğü vurgulanmaktadır.
e- Toksikoloji ve teratojenite :                                                                        

Özellikle travmatize hücrelerde üretilen stres proteinlerinin düzeylerindeki değişiklikler, ilaç, kozmetik, yiyeceklerin katkı maddeleri ve diğer bazı ürünlerin toksisitesinin gösterilmesinde yararlı olabilmektedir.

Embriyogenez sırasında hsp proteinlerinin bulunduğu, teratojenlerle ilgili çalışmaları ile ortaya konulmuştur, birçok teratojen hsp sentezini uyarabilmektedir.

PLAZMA PROTEİNLERİ

Protein	Molekül ağırlığı (kDA)	Erişkin plazma konsantrasyonu (mg/dL)	Akut faz reaksiyonunda davranışı	Önemi
Prealbumin	54,4	20-40	Negatif APR	Beslenme durumunun göstergesidir
Retinol bağlayıcı protein (RBP)	21	3,5-9,0		A vitamini (retinol) taşımaktadır.
Troksin bağlayıcı prealbumin (TBPA)	?	4,5		Tiroksin (T4) ve triiyodotironin (T3) taşır.
Albumin	66	3500-5000	Negatif APR	Genel taşıyıcı proteindir.Birçok hastalıkta azalmaktadır.
Elektroforezde α1  bölgesi
α1 Antitripsin (ATT)	55	78-200	APR	Konjenital eksikliği amfizem veya siroza neden olmaktadır.
α1 asit glikoprotein (AAG, Oromukoid)	40	50-150	APR	İşlevi bilinmemektedir.
Troksin bağlayıcı globulin (TBG)	57	3,5		T4 veT3 taşımaktadır.
Kortikosteroid bağlayıcı globulin (CBG, Transkortin)	56	3,0		Steroid hormonları taşımaktadır.
α1 lipoprotein (apolipoprotein A)	200	170-325		Lipidleri taşımaktadır.
α1 fetoprotein (AFP)	69	0,003		En önemli fetal proteindir.
Elektroforezde α2  bölgesi
Haptoglobin (HAP, Hp)	85-1000	30-215	APR	Serbest hemoglobini bağlayan haptoglobin, hemolizde azalmaktadır.
α2 makroglobulin (AMG)	800	125-410	APR	Nefrotik sendromda artmaktadır.
Seruloplazmin (CER)	160	20-50		Wilson hastalığında azalan Seruloplazmin, bakır içermektedir.
Elektroforezde ß1  bölgesi
Transferrin (TRF,siderofilin)	77	200-350	Negatif APR	Demir taşıyıcı protein,hipokrom anemide artmaktadır.
Hemopeksin (Hx, Hpx)	57	50-115		Serbest hemi bağlamaktadır.
ß lipoprotein (apolipoprotein B)	3000	60-155		Lipid taşıyıcıdır.
C4	206	10-40	APR	Kompleman faktörüdür.
Elektroforezde ß2  bölgesi
ß2  mikroglobulin (BMG)	11,8	0,1-0,2		Böbrek tubulus işlevini kontrol etmek için kullanılır.
C3	180	70-150	APR	Kompleman faktörüdür.
Fibrinojen	340	200-400	APR	Fibrin öncülü
Elektroforezde γ bölgesi
Ig G	160	525-1650		Bağışıklık reaksiyonunda antikorlar artmaktadır.B hücresi tümörlerinde monoklonal artışlar görülmektedir.
Ig A	160	40-390
Ig M	900	25-310
C reaktif protein (CRP)	120	< 0,8	APR	Olasılıkla savunma proteinidir.